Bergen op Zoom

Geachte mijnheer Rutte,

Naar aanleiding van onze discussie tijdens de bijeenkomst van de VVD Steenbergen van afgelopen woensdag 14 april zenden wij u deze mail. U hebt ons daar toen immers zelf toe uitgenodigd.

U hebt tijdens deze bijeenkomst uw beleid inzake de Wet werk en bijstand (WWB) uitgelegd. Uitgangspunten van deze wet zijn volgens u:

1) niemand wordt meer vooraf afgeschreven voor de arbeidsmarkt, bij iedereen wordt gekeken welke mogelijkheden hij wel heeft;

2) de gemeente helpt iedere bijstandscliënt bij het ontplooien van zijn mogelijkheden door de inzet van reïntegratietrajecten, zoals cursussen, werkervaringsplaatsen, schuldhulpverlening;

3) de bijstandsuitkering blijft op het niveau van de oude bijstandswet, gemeenten vullen deze aan via individuele bijzondere bijstand tot een dergelijk niveau dat iedereen normaal kan leven;

4) het respect voor de bijstandsgerechtigden moet gehandhaafd blijven.
De gemeenten hebben daar volgens u in totaliteit voldoende middelen voor gehad, op deze middelen is niet gekort. Althans, dat beweerde u tijdens onze onderlinge discussie afgelopen woensdagavond.

Wij hebben u toen al geantwoord dat dit laatste niet waar is. Het kabinet heeft bij de invoering van de Wet werk en bijstand niet alle oude bijstandsgelden één op één doorbetaald aan de gemeenten. Er is bij voorbaat al geanticipeerd op een 'verwachte efficiëntere uitvoering' door de gemeenten, en zodoende € 150 miljoen gekort op de bijstandsgelden. Dit bedrag loopt nog op tot € 250 miljoen in 2006. Verder is het gemeentefonds gekort met € 150 miljoen voor de beperking van het minimabeleid, en € 70 miljoen voor de afschaffing van de categoriale bijstand. Alles totaal een bezuiniging van € 370 miljoen in 2004. Daar komt nog bij dat de middelen die de gemeenten ontvingen voor de WIW-ers en de ID-banen ook per 1 januari 2004 zijn stopgezet. Daarbovenop is recent aangekondigd dat de bijstandsgelden nogmaals met 8% zullen worden verlaagd.

Omdat in de praktijk in alle gemeenten gesubsidieerde arbeidskrachten aan het werk waren, die volgens ons meestal zeer nuttig werk verrichtten, komt in de praktijk door al deze bezuinigingen vrijwel iedere gemeente in financiële problemen. De ervaring leert dan ook dat van de hierboven genoemde doelstellingen de punten 2 t/m 4 niet uitkomen.

Want vrijwel alle gemeenten kwamen voor een bijna onmogelijke keuze te staan: drastisch saneren in de gesubsidieerde banen of zo min mogelijk middelen besteden aan reïntegratietrajecten. In de praktijk komt het erop neer dat ex-banenpoolers massaal hun baan verliezen, en dat zo min mogelijk reïntegratiemiddelen worden aangeboden aan de bijstandsgerechtigden en potentiële werkgevers. In beide gevallen draagt het er niet toe bij dat het respect voor de uitkeringsgerechtigden en gesubsidieerde werkers overeind blijft.

Verder wordt in den lande om financiële redenen ook de bijzondere bijstand uitgekleed. Immers, gemeenten hebben de daarop bespaarde middelen nodig om de tekorten op de andere delen van de bijstand te dichten. Uw stelling dat de uitkeringen overal op een sociaal aanvaardbaar niveau blijven bestrijden wij daarom. Enkele voorbeelden uit Bergen op Zoom: bijzondere bijstand voor eerste levensbehoeften (wasmachines e.d.) wordt alleen in de vorm van een lening verstrekt, en zelfs de door de wet nadrukkelijk wel toegestane categoriale bijstand voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten is geschrapt.

Verder gaf u aan dat door de langdurigheidtoeslag na vijf jaar de uitkering wordt verhoogd tot AOW-niveau. Dit klopt in theorie. Maar daarbij geldt wel dat iedereen die in deze vijf jaar één dag heeft gewerkt, één keer niet voldoende heeft gesolliciteerd, of één keer een woordenwisseling met een ambtenaar heeft gehad, niet in aanmerking komt voor deze langdurigheidtoeslag.

Wij durven daarom te stellen dat bijna niemand in aanmerking zal komen voor deze regeling. Zeker niet gelet op de financiële problemen bij de gemeenten. Het is erg aantrekkelijk geworden om iemand te verplichten om bijvoorbeeld een week tomaten te gaan plukken tegen een loon net boven uitkeringsniveau. Immers, als hij het wel doet is hij zijn langdurigheidtoeslag vijf jaar lang kwijt wegens inkomsten, en als hij het niet doet door een boete wegens werkweigering. Daarbovenop worden zijn geringe inkomsten ook nog geheel gekort op de uitkering, zodat de bijstandsgerechtigde er per saldo alleen op achteruit gaat. Wij vinden dit ook niet bepaald bijdragen aan het respect voor de uitkeringsgerechtigden.

Tot slot hebben wij u nog gewezen op de krantenberichten die nu al verschijnen, waarin wordt gemeld dat gemeenten moeten bezuinigen op bijvoorbeeld groenonderhoud en speelplaatsen, onder andere vanwege de tekorten op de bijstand. Wij vinden dit ook niet bijdragen aan het behouden van respect voor de bijstandscliënten. Daarbij, in kleine woonkernen met een hoog "ons kent ons"-gehalte hebben dergelijke berichten ook snel een grote sociale impact.

U antwoordde daarop dat gemeenten die in moeilijkheden komen dit geheel aan zichzelf te wijten hebben. Dit bestrijden wij ook. De instroom in de WWB is door gemeenten nagenoeg niet te beïnvloeden, en zal door de ophanden zijnde ingrepen in de WW en WAO alleen maar nog meer toenemen. En de invloed van gemeenten op de plaatselijke werkgelegenheid is slechts marginaal. Dit geldt zeker voor kleinere gemeenten, die sterk afhankelijk zijn van de industrieterreinen in soms ver weg liggende grote gemeenten. Als voorbeeld heb ik u gemeente Oostflakkee genoemd, die voor de werkgelegenheid sterk afhankelijk is van de op 45 km afstand gelegen gemeente Rotterdam. Maar dit geldt bijvoorbeeld ook voor de gemeenten Woensdrecht en Steenbergen, die bij de SP onder de afdeling Bergen op Zoom vallen, en waar wij derhalve ook voor onze leden en sympathisanten opkomen.

Al met al kunnen wij de door u genoemde uitgangspunten van de Wet werk en bijstand wel onderschrijven, maar blijven wij erbij dat door alle bijbehorende rijksbezuinigingen op de bijstand, de wet in de gemeentelijke praktijk uitmondt in een (a)sociaal gedrocht. Wij willen u daarom met klem aanraden om te stoppen met het bezuinigen op de bijstandsgelden. De huidige gemeentelijke bijstandsverordeningen zijn al karig genoeg, de nu door uw ministerie aangekondigde extra korting van 8% op de bijstandsgelden zal de situatie voor de minima alleen maar nog verder verslechteren. De gemeenten zullen deze bezuinigingen immers weer direct afwentelen op de eigen inwoners, en dan met name de bijstandsgerechtigden en andere minima.

Uw huidige bijstandsbeleid leidt er zodoende alleen toe dat de zwakste schouders meer en meer de zwaarste lasten gaan dragen. In tegenstelling tot wat u met uw beleid wilt bereiken, namelijk meer deelname aan de maatschappij door het 'prikkelen' van mensen, zal dit beleid eerder leiden tot verarming, vereenzaming en het afkeren van de overheid. Zeker in een tijd waarin het aantal vacatures snel daalt en de werkeloosheid stijgt.

Staatssecretaris, dit is geen theoretisch verhaal omdat we als SP op willen komen voor de zwakkeren, maar de werkelijkheid zoals wij die hier meemaken. Bezin daarom eer u begint, en voer de extra korting van 8% op de bijstandsgelden niet door, want die zal alleen contraproductief werken!

Met vriendelijke groet,

Werkgroep minima van de
SP afdeling Bergen op Zoom,

Namens deze

W.J. Zaal BBA