Bergen op Zoom

'In achterafkamertjes je zin doorduwen door met een breuk te dreigen kan niet'

Het raadsbesluit van 9 november om de onroerendezaakbelasting (OZB) in 2005 flink te verhogen, is van tafel. De coalitiepartijen GBWP, CDA, VVD, PvdA en GroenLinks kwamen maandagavond alsnog tot de conclusie dat dit te veel van het goede was.
Om voor de minima 100% kwijtschelding van belastingen mogelijk te kunnen blijven houden, was genoemde verhoging doorgevoerd. En dat terwijl vlak na de verkiezingen door de coalitie was afgesproken dat de OZB met niet meer dan de inflatie mocht stijgen. Deze afspraak werd echter door een meerderheid van partijen geschonden, waarna met name de VVD-fractie op haar achterste benen stond en met opstappen dreigde. Een crisis was geboren, partijen rolden over elkaar heen. Maar op 22 november gebeurde een wonder: in eensgezindheid werd door de vijf partijen besloten de OZB toch niet te verhogen. En om dat 'gat' te vullen, wordt 425.000 euro uit de pot Investeringsreserve gehaald en aan de minima geschonken, zodat die in 2005 ook geen gemeentelijke heffingen hoeven te betalen.

Door Leo Elenbaas

Op z'n zachtst gezegd zorgt deze OZB-rel bij heel veel burgers voor fronsende wenkbrauwen. De vraag is natuurlijk of de heren en dames politici dat zelf ook beseffen. Om de kwestie goed in kaart te brengen, voelen we verschillende betrokkenen eens flink aan de tand.

Vanwaar die ommezwaai?

Fractievoorzitter Margreet van Kemenade van coalitiepartij VVD: "Bergen op Zoom is niet gebaat is bij een bestuurscrisis. Met dit als uitgangspunt is gezocht naar een compromis. Onze fractie vindt het van grote klasse getuigen dat de overige coalitiepartijen de bereidheid hadden om te luisteren naar de VVD en om mee te werken aan een goede oplossing. En dit alles in het belang van de inwoners van Bergen op Zoom."

Fractievoorzitter Ton Linssen van oppositiepartij Lijst Linssen spreekt van een showspektakel: "De ommezwaai moet in het kader worden gezien van de grote nervositeit onder de collegepartijen en het feitelijk gebrek aan daadwerkelijke overeenstemming en samenwerking tussen deze partijen die, zoals bekend onder andere worden gevormd door VVD en GroenLinks. In principe een heel erg onnatuurlijke samenwerking. Als er dan zulke principiële inkomenskwesties aan de orde komen, spelen deze problemen op. Dit viel allemaal te voorspellen. Daarnaast is men blijkbaar gezwicht voor het opgeheven vingertje van de boze wethouder Van der Weegen, die niet in staat bleek om tijdens de raadsvergadering van 9 november jl. zijn bezwaren kenbaar te maken, en vervolgens met zijn portefeuille ging zwaaien. Voeg daarbij de VVD-fractie, die eveneens verzuimde om in de gemeenteraadsvergadering van 9 november het 'onaanvaardbaar' uit te spreken maar pas achteraf, nadat het besluit al genomen was ineens hoog spel ging spelen. Natuurlijk krijgen de partijen ook last van een identiteitcrisis en wil men 1,5 jaar voor de verkiezingen het showorkest wat laten oefenen. Lijst Linssen walgt van deze vertoning."

Fractievoorzitter Arnold Hagenaars van coalitiepartij PvdA: "Goed en constructief overleg in coalitieverband heeft geleid tot een beter voorstel, dat door de gehele coalitie gedragen wordt en door de gehele bevolking met grote tevredenheid begroet zal worden. De kwijtschelding van gemeentelijke heffingen voor de minima blijft gehandhaafd op 100% en de lasten voor de overige burgers zullen niet meer stijgen dan met het percentage van de inflatiecorrectie. De lasten voor de burger verhogen moet alleen als daartoe uiterste noodzaak is, dat hebben we nu kunnen afwenden."

Wim Zaal van de SP zit niet in de gemeenteraad, maar heeft zich met hand en tand én uiteindelijk met succes verzet tegen het eerder genomen raadsbesluit. Volgens Zaal is hier sprake van twéé ommezwaaien. "De eerste was het tóch niet halveren van de belastingkwijtschelding. Deze ommezwaai is vooral te danken aan de belangenorganisaties, de achterban van bepaalde coalitiepartijen en de oppositie (inclusief de SP). In eerste instantie vonden PvdA, GroenLinks en CDA de sfeer in de coalitie blijkbaar belangrijker dan de positie van de minima. Onder druk van diverse instanties, andere politieke partijen en de eigen leden is men alsnog gaan zoeken naar een alternatief, hetgeen uiteindelijk de extra OZB-verhoging is geworden.
De tweede ommezwaai, het toch maar niet extra verhogen van de OZB, is onder druk van een dreigende coalitiebreuk tot stand gebracht. Blijkbaar is men erg aan het pluche gehecht, want opeens kon er nu een alternatief dat alle partijen tevreden stelt worden gevonden. Dit had natuurlijk ook enkele weken eerder konden worden bedacht. Waarschijnlijk was bij bepaalde bestuurders de wil om het beleid bij te stellen toen niet aanwezig."

Fractievoorzitter Stan van Pul van coalitiepartij GBWP: "Tijdens het coalitieoverleg zijn alle zaken en momenten nog eens op een rij gezet; hierbij zijn we gezamenlijk tot de conclusie gekomen dat, mede gezien de drukbezette agenda van vooral coalitiegenoten (deze hebben nog een aantal neventaken binnen het gemeentelijk bestuur) er onvoldoende aandacht is besteed aan mogelijke alternatieven."

Fractievoorzitter Andrew Harijgens van coalitiepartij GroenLinks: "Het voortschrijdend inzicht is gekomen door overleg tussen de vijf coalitiefracties, inclusief de wethouders."

Hoe geloofwaardig is het gemeentebestuur in deze zaak?

Van Kemenade: "Zij is pas echt geloofwaardig als de moed aanwezig is om te erkennen dat er een slecht besluit genomen is en een nieuw besluit noodzakelijk is. Het siert de partijen dat er opnieuw is nagedacht en het algemeen belang boven het eigen- of partijbelang geplaatst is."

Linssen: "De geloofwaardigheid van het gemeentebestuur, in het bijzonder wethouder Van der Weegen, heeft een enorme deuk opgelopen. Er wordt onprofessioneel gehandeld en zeer slecht geluisterd naar constructieve voorstellen van Lijst Linssen.
Ga maar na: over één en hetzelfde onderwerp worden in drie maanden tijd maar liefst drie verschillende besluiten genomen: in september werd de vrijstelling van de minima afgeschaft met steun van onder andere PvdA en Groen Links. Een serieus alternatief van Lijst Linssen om een verantwoorde bezuiniging op het omvangrijke ambtenarenkorps door te voeren om zodoende het minimabeleid te handhaven, werd weggewuifd. Tijdens de begrotingsvergadering van november wordt het minimabeleid hersteld omdat de linkse partijen hun hele achterban over zich heen hebben gekregen, en nu, eind november, komt er alwéér een nieuw besluit. Dat begrijpt de burger toch niet meer? Paniekvoetbal, ingegeven door korte termijn denken."

Hagenaars: "Als je in goed overleg een eerder genomen besluit durft te heroverwegen en dat in te ruilen voor een beter besluit is dat altijd geloofwaardig. Star vast houden aan je besluit tot de verhoging van de OZB, terwijl er een mogelijkheid is om alle burgers en bedrijven te ontzien zou juist ongeloofwaardig zijn."

Zaal: "Het gemeentebestuur is de afgelopen week volstrekt ongeloofwaardig overgekomen. De besluitvorming op zich is op een juiste dualistische wijze tot stand gekomen. Het college is met een voorstel gekomen, maar de raad heeft anders beslist. Een absoluut democratische werkwijze.
Dat vervolgens de VVD probeert om achteraf door een machtswoord alsnog haar gelijk te halen, is volkomen misplaatst. Elke partij dient zich te houden aan besluiten die genomen zijn door een meerderheid van de gemeenteraad. Ertegen protesteren mag, maar in achterafkamertjes je zin door proberen te duwen door te dreigen met een coalitiebreuk kan natuurlijk niet.
Ook het college heeft zich ongeloofwaardig gemaakt door achteraf pas aan te geven dat er nog alternatieven waren. Deze hadden direct aan de gemeenteraad moeten worden gepresenteerd, zodat de raad die alternatieven in de besluitvorming had kunnen meenemen. Het heeft er nu alle schijn van dat het college bewust heeft aangestuurd op korten op het minimabeleid. Het betoog dat de halvering van de kwijtschelding met pijn in het hart werd voorgesteld, omdat het door de slechte financiële positie van de gemeente echt niet anders kon, blijkt dus niet waar te zijn. Dit maakt het hele college een stuk minder geloofwaardig.
Verder is het natuurlijk heel vreemd dat nu in een coalitieoverleg is besloten dat de extra verhoging van de OZB niet door gaat. Hierover had gewoon in het openbaar met de gehele raad moeten worden gediscussieerd. Het gaat tenslotte over het bijstellen van een raadsbesluit. Nu wekt het de indruk dat de huidige coalitie graag aan torenkamertjesoverleg doet."

Van Pul: "Door juist 'toe te geven' dat er een aantal zaken niet is gelopen zoals dat zou moeten, ben ik van mening dat dit juist positief werkt. Juist door dit besluit terug te draaien (dus OZB niet te verhogen) worden de afspraken uit het raadsprogramma (ook gemaakt met de burgers) nagekomen."

Harijgens: "Wat van deze coalitie gezegd kan worden is dat ze zeker niet doof is voor de signalen en geluiden uit de Bergse samenleving. Ik heb altijd gezegd dat je niet moet stoppen met nadenken als je eenmaal een besluit hebt genomen. Daar is soms moed en lef voor nodig. Ik ben blij dat we dat met z'n allen hebben kunnen opbrengen."

Is er (de vorige keer) wel goed naar elkaar geluisterd?

Van Kemenade: "Een goede communicatie is onontbeerlijk voor een goed functioneren van ons gemeentebestuur. Tegelijkertijd blijft het besturen van deze gemeente mensenwerk; en waar mensen werken vallen spaanders. Feit blijft dat het 'gedoe' rondom het OZB-besluit geen schoonheidsprijs verdient. Dit moet dan ook vallen onder de categorie eens maar nooit meer. Alle partijen die meegewerkt hebben aan de totstandkoming van dit besluit hadden zich beter moeten voorbereiden en informeren. Wellicht was alle commotie achteraf dan niet nodig geweest. Dit is een les voor de volgende keer."

Linssen: "Onze partij heeft in september via een amendement geprobeerd een dekking voor het minimabeleid aan te geven. Tijdens de begrotingsvergadering van 9 november heeft Lijst Linssen een motie ingediend om in 2006 een andere dekking te vinden, binnen de begroting, dus zonder de belasting te verhogen. Wethouder Van der Weegen heeft hier nauwelijks naar geluisterd en in zijn boze brief - ook tegenover de pers - de motie van Lijst Linssen genegeerd, terwijl deze wel door de raad was aangenomen, zodat een groot deel van zijn wrok onterecht was."

Hagenaars: "Wij hebben in het overleg van maandag die zaak besproken. Dat gesprek wordt vervolgd. Het verdient geen schoonheidsprijs. Maar op dit moment schuldigen aan te wijzen zou niet juist zijn, omdat de zaak goed uitgesproken is en de coalitiepartijen met elkaar verder willen en moeten."

Zaal: "Luisteren naar elkaar en jezelf goed voorbereiden is niet alleen normaal, het is een absoluut vereiste om de belangen van de burgers goed te kunnen dienen. De zaken waarover het gemeentebestuur beslist, grijpen vaak diep in op het dagelijkse leven van de burgers. En omdat het Rijk alsmaar verdergaat met doorschuiven van taken naar de gemeenten, zal het de komende jaren alleen maar nog belangrijker worden om zaken goed te bestuderen en voor te bereiden. Als we echter zien wat een rommeltje de huidige bestuurders er geregeld van maken, dan is dat geen geruststellende gedachte. Het wordt tijd dat het bestuur eens stopt met het spelen van politieke spelletjes, en gewoon gaat doen wat het hoort te doen: de belangen van de burgers goed behartigen.
Bij de besluitvorming rond de OZB en belastingkwijtschelding is het resultaat uiteindelijk wel voor de burgers het meest gunstige. Maar de manier waarop dit besluit tot stand is gekomen heeft eens te meer aangetoond dat in Bergen op Zoom de partijpolitiek voorop staat. Als gewoon alle informatie op tijd op tafel was gelegd, zou het uiteindelijke besluit al veel eerder zijn genomen, en was er niet zoveel tijd verspild en onrust gezaaid onder de minima en huiseigenaren. Wij gaan niet één schuldige aanwijzen, het is namelijk een gevolg van de sfeer die in de totale Bergse politiek heerst. Onderling wantrouwen en het alleen opkomen voor eigen belang zijn aan de orde van de dag. De bevolking is daar vaak de dupe van."

Van Pul: "Ik ben ook van mening dat er goed naar elkaar geluisterd moet worden, maar een aantal partijen heeft op een gegeven moment toch gemeend om via de OZB de korting op de vrijstelling te compenseren. GBWP was het er niet mee eens om dit op deze wijze te doen."

Harijgens: "In de politiek gaat het soms net als in een ander bedrijf, of als in het gewone leven. Vaak is het niet eens zozeer een kwestie van luisteren, maar openstaan voor andere oplossingen. Daarbij komt dat het goed functioneren van een team valt of staat met de mate waarin de deelnemers elkaar de ruimte laten om te presteren. In de politiek is dat niet altijd van zelfsprekend. Politieke partijen opereren op basis van verschillende visies op de maatschappij en dat leidt vaak tot verschillende oplossingen. Bewust in elkaars richting werken is dus geen natuurlijke eigenschap van de politiek. Dat is ook niet altijd nodig. Sterker nog; ik ben ervan overtuigd dat de burgers, de kiezers, die verschillen juist duidelijk willen zien terugzien in het stemgedrag van de door hun gekozen volksvertegenwoordigers.
De politiek bestaat niet! Het gaat om een complex stelsel van partijen en personen die niet altijd hetzelfde belang nastreven.
Uiteindelijk is de uitkomst voor de burger van belang. Daarbij realiseren wij ons dat je niet altijd iedereen te vriend kunt houden. Toch ben ik blij dat deze oplossing gevonden is. We hoeven nu geen pijnlijke ingreep te doen in het minimabeleid en ook de OZB hoeft niet extra omhoog."

Er wordt 425.000 euro uit een reservepot gehaald. Is dat wel verstandig? Wie wordt daar de dupe van?

Van Kemenade: "De VVD is geen voorstander om gelden uit een reservepot te halen met de bedoeling de begroting sluitend te krijgen. Maar om een compromis te bereiken moet je nu eenmaal toegeven. Reserves worden opgebouwd uitoverschotten uit de jaarrekening en uit het toevoegen van rentes. De bedoeling van het houden van reserves is het opbouwen van spaargeld om eventuele tegenvallers in de toekomst op te vangen, zoals dat ook in een gezin gebeurt.Men neemt nu alvast een voorschot op het te verwachten overschot in het jaar 2006.Als dat overschot wordt verwezenlijkt is het niet dramatisch om nu een bedrag te onttrekken aan de reserves. Niemand is er dan ook de dupe van."

Linssen: " Investeringen in verbetering van onder andere de infrastructuur zullen verminderd worden. Echter, als de dekking voor 2006 wordt gevonden in het te verwachten overschot van de begroting, dan is dat heel erg riskant. Immers je kunt toch niet uitgeven wat je verwacht te ontvangen? Dat kan pas als je meer zekerheid hebt, dus pas in de loop van 2005 kun je beslissen of je dan dat geld kunt uitgeven, omdat je pas dan meer zekerheid hebt. Bovendien als de economische groei verder tegenvalt, zoals de heer Wellink van de Nederlandsche Bank voorspelt, kan dat overschot wel eens heel snel verdwenen zijn."

Hagenaars: "Niemand wordt er de dupe van. De reserve wordt gevoed door incidentele baten. Uit de reserve worden investeringen betaald en in dit geval de structurele lasten voor het minimabeleid voor het jaar 2005 en voor 2006 (deels). Vanaf 2006 (deels) en volgende jaren is er in de meerjarenbegroting ruimte om de kwijtschelding voor de volgende jaren te kunnen betalen."

Zaal: "Als de rem wordt gezet op een aantal (prestige)investeringen wordt niemand hier de dupe van. Dan wordt een aantal zaken gewoon wat later uitgevoerd. Het zou ons echter niet verbazen als in 2005 het college zal stellen dat deze reserve absoluut moet worden aangevuld voor de toekomst, en dat er daarom alsnog ergens 425.000 euro op moet worden bezuinigd. En dan zal wel wederom worden geprobeerd om de belastingkwijtschelding te verminderen, want dat is de laatste twee jaar steevast geprobeerd."

Van Pul: "Deze wijze van dekking is niet structureel, maar een incidentele dekking uit de investeringsreserve. Voor de volgende jaren wordt dit uit de reguliere begroting gehaald. Een en ander houdt in dat daar uiteindelijk niemand de dupe van wordt."

Harijgens: "Inderdaad, hiervan wordt niemand de dupe. De investeringsreserve is er voor investeringen maar kent een onder- en een bovengrens. Normaal gesproken blijft er per jaar altijd geld in deze reserve zitten. Nu wordt dit geld aangesproken voor een investering in de minima. Ik vind dat een goede zaak. Ook dit was eerder niet bespreekbaar. Daarom zie ik dit als een doorbraak."

Welke partij kan de vlag uitsteken?

Van Kemenade: "Bergen op Zoom is behoed voor een bestuurscrisis; de coalitiepartijen zijn weer on speaking terms. Wij zijn, als fervent tegenstander van een OZB-verhoging, blij dat onze strijd van de afgelopen weken niet voor niets is geweest. Wat de VVD betreft, steken we allemaal de vlag uit."

Linssen: "Wij hopen dat de minima de vlag kunnen uitsteken, omdat zij iets meer financiële ruimte krijgen, hoewel met name de rijksbezuinigingen van het kabinet Balkenende (CDA) en Zalm (VVD) deze burgers zwaar treft."

Hagenaars: "Alle partijen die het nieuwe voorstel steunen, omdat zij een eerder genomen besluit durven in te wisselen tegen een beter besluit. Maar vooral de minima, die de kwijtschelding van gemeentelijke heffingen gehandhaafd zien."

Zaal: "Wat betreft het uiteindelijke besluit kan iedereen de vlag uitsteken. Maar in ogenschouw nemend wat er gebeurd is, en beseffend dat het aanzien van de Bergse politiek en het vertrouwen daarin bij de burgers wederom een flinke deuk heeft opgelopen, kan beter de vlag halfstok worden gehangen."

Van Pul: "Dat de verhoging van de OZB niet doorgaat, daarmee zijn we blij, zij het wel achteraf. Tevens zijn wij van mening dat vooral de minima en een groot aantal burgers die als gevolg van de OZB-verhoging in de gevarenzone zouden kunnen komen, de uiteindelijke terechte winnaars zijn. Voor hen kan de vlag uit."

Harijgens: "Succes kent vele vaders. Ik stel vast dat de uitkomst van dit alles geen verliezers kent en dat mogen we gerust koesteren. De oplossing die nu gevonden is, kon in september niet worden gevonden omdat toen de begroting van 2005 nog niet bij ons bekend was."