Bergen op Zoom

De SP op het pluche was voor iedereen wennen, maar de ‘tegenpartij’ krijgt het besturen in de vingers. Politieke tegenstanders zijn verrast, hoewel ‘soms zijn ze nog wat ondiplomatiek’.

'Stem tegen, stem SP’, was nog niet zo lang geleden de slogan van de Socialistische Partij. Maar bijna geruisloos is de tegenpartij (actiesymbool: de tomaat) in diverse gemeenten bestuurderspartij geworden. De SP zit momenteel in de colleges van Nijmegen, Oss, Schijndel, Boxmeer en Doesburg. ‘Besturen? Dat kunnen die actievoerders niet’, was enige jaren geleden nog een veel gehoorde opmerking van politieke tegenstanders. Maar tegenwoordig klinken de kritieken genuanceerder, ja zelfs positief. Zoals VVD-fractievoorzitter Peter-Paul Leferink op Reinink in Nijmegen, die ronduit over de twee SP-wethouders Lucassen en Van Hooft zegt: ‘Ze doen het goed en daar ben ik best wel verbaasd over. Toen SP’er Lucassen ook nog eens wethouder van Financiën werd, sloeg de schrik me om het hart. Maar hij heeft het keurig gedaan.’

In Oss, de bakermat van de SP, zitten de socialisten al langer in het gemeentebestuur. Zes jaar geleden werden de SP-wethouders nog gewipt. De PvdA had geen vertrouwen in het financiële beleid en was ‘het gedram en de dictaten’ van de SP zat. Kort daarvoor was ook al het college van Schijndel met een SP-wethouder gevallen. ‘Er werden spelletjes gespeeld om ons eruit te drukken. Op alle niveaus werden we door de PvdA-leiding als buitengewoon bedreigend ervaren’, aldus algemeen secretaris van de SP Hans van Heijningen.

Maar bij de verlate gemeenteraadsverkiezingen eind 2002 won de SP voor de achtste keer op rij en keerde met drie (van de vijf) wethouders terug in het college. Boegbeeld is loco-burgemeester Iding, die door vriend en vijand lof krijgt toegezwaaid. ‘Ik zal ruimhartig zijn, die doet het gewoon goed’, zegt CDA-fractievoorzitter Ras. Ook wethouder Ermers krijgt van hem een voldoende, maar over wethouder Van Gerven is hij niet te spreken. ‘Die huisarts heeft het ziekenhuis verspeeld.’

Volgens Ras heeft de SP geleerd uit de vorige bestuursperiode vóór 2000. ‘Ze zijn een stuk gematigder en zelfs bereid om compromissen te sluiten. In de gemeenteraad is veel minder gehakketak. Er wordt weer naar elkaar geluisterd.’

Dat vindt ook VVD-fractievoorzitter Joop van Orsouw: ‘Het lijkt wel of ze volwassen zijn geworden. In de eerste periode kwam het nog geregeld voor dat een wethouder zijn middelvinger opstak naar een raadslid of dat hij ondernemers ronduit zakkenvullers noemde. Maar dat gebeurt niet meer.’

Zelfs de Kamer van Koophandel (KvK) kan in Oss door één deur met de SP. ‘Het is prettig samenwerken met loco-burgemeester Iding’, zegt Paul van Moorsel van de KvK Oost-Brabant. ‘Hij is duidelijk en helder. Natuurlijk stelt hij andere prioriteiten. De SP vindt de werknemer nu eenmaal belangrijker dan de werkgever. Maar als een bedrijf wil uitbreiden en de SP wil de natuur niet opofferen, dan zoeken we samen naar een win-win-situatie. Hij krijgt de groenstrook, wij de uitbreiding van het bedrijf.’

Volgens Van Moorsel zijn de socialisten tegenwoordig zelfs ‘voor rede vatbaar’. Toen de winkelstand in de knel kwam door het strenge anti-autobeleid, werden de bakens verzet. ‘Het parkeerbeleid is gewijzigd ten gunste van de winkels. Als dingen doorslaan, dan zijn ze niet te beroerd terug te komen op het uitgestippelde beleid.’

Toch is er nog genoeg kritiek. Zoals op de manier waarop Oss het gevecht om de locatie van het nieuwe regionale ziekenhuis heeft verloren. Dat gaat nu naar Uden, een gemeente die maar half zo groot is als Oss. PvdA-fractievoorzitter Henny van Uden: ‘Ze hebben zich te veel als actiewethouders opgesteld. Daarmee bereik je niet het beste voor de stad. Zeker in de ziekenhuiskwestie had het college meer achter de schermen moeten onderhandelen. Je moet wheelen en dealen. Maar in plaats daarvan opereerden ze als een actiecollege.’

Van Orsouw (VVD): ‘Ze doen het heel goed voor de minima en de natuur. Maar als je het hebt over zakelijkheid, dan is het nul komma nul. In het ziekenhuisverhaal hebben ze zich gedragen als straatvechters. Diplomatie zit er bij de SP nog niet in.’

De voorman van de liberalen, tevens makelaar, geeft nog een voorbeeld: ‘Burgers die op een stukje grond willen bouwen, mogen dat vaak niet. Want dan wordt landbouwgrond opeens bouwgrond en verrijkt de burger zich, dat mag niet van de SP. Dat is tegen het zere been van veel burgers.’

Loco-burgemeester Iding merkt dat de SP steeds meer als gewone partij wordt geaccepteerd, ook op het pluche. ‘Vroeger was er een sterke tegenstelling tussen de SP enerzijds en de conservatieve partijen en PvdA anderzijds. Die krampachtige houding is gelukkig verdwenen. We zijn een college voor de hele stad, niet alleen voor de SP-aanhang. We zijn geen potverteerders en hebben een heel gezonde financiële positie. Zelfs uit het bedrijfsleven hoor ik geluiden: het is onze kleur niet, maar ze pakken wel aan’, aldus de loco-burgemeester.

Het college heeft zijn uiterste best gedaan voor het ziekenhuis, zegt Iding, maar het ziekenhuisbestuur besliste helaas anders. Hij verwacht dat de SP ook als regeerpartij bij de komende gemeenteraadsverkiezingen winst gaat maken, voor de negende keer op rij. Iding mikt op een vooruitgang van de huidige vijftien naar minstens zestien (van de 35) zetels. Als Oss het ziekenhuis had behouden, waren dat er nog veel meer geweest. Iding: ‘Een gepokte CDA’er vertrouwde me eens toe: als bestuurder zit je altijd op winst, tenzij je het niet goed doet.’